İhracatta Kullanılan Uluslararası Dökümünlar
Gümrük beyannamesi
İhracatta gümrük mevzuatı uyarınca doldurularak ilgili ihracatçı birliği
tarafından onaylanmasından sonra gümrük idaresine sunulan belgedir.
- Gümrük Beyannamesi doğrudan doğruya mal sahipleri ile kanuni mümessilleri
veya vekilleri tarafından düzenlenmektedir.
- Gümrük beyannameleri üzerinde kazıntı ve silinti yapılamaz.
- Gümrük beyannamelerinin tescili için ibrazından sonra beyan edilen eşyanın
cins, nev'i, nitelik ve birim fiyatı bakımından herhangi bir düzeltme yapılamaz.
- Gümrük beyannamelerinin tescili, gümrüklerde tutulan deftere usulü uygun
kayıt olunmak, üzerine kayıt sıra numarası, tarih ve resmi mühür konulması
ile tamam olur.
- Gümrük idarelerince tescil edilen gümrük beyannameleri üzerinde herhangi
bir değişiklik yapılması veya gümrük beyannamelerinin iptal edilmesi
halinde, bu husus işlemi yapan gümrük idaresi tarafından onayı/kaydı veren
İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine, mükellefin bağlı bulunduğu
vergi dairesine ve Türkiye İstatistik Kurumuna bildirilir.
- Beyannamede imzası bulunan kişiler cezai hükümlerin uygulanması açısından
beyannamede belirtilen bilgiler ile beyannameye ekli belgelerin doğruluğu ve
ilgili rejimin gerektirdiği bütün yükümlülüklere uyulmasından
sorumludur. Doğrudan temsil durumunda bu sorumluluk adına hareket edilenlere
aittir.
- Beyanın bağlayıcı olması nedeniyle beyanname başkasına devredilemez; eşyanın
başkalarına satılması beyan sahiplerini yükümlülüklerinden kurtarmaz.
- Her beyanname formu, bir kalem eşya için kullanılır. Beyan edilen eşyanın
birden fazla kalemi içermesi halinde, her üç kalem eşya için bir devam
formu (Ek 3 ve 4) kullanılır. Ancak devam formunun sayısı üçten fazla
olamaz. Kalem sayısı 10'dan fazla olduğu hallerde, kalem sıra numarası, GTİP
numarası, eşyanın cinsi, vergi matrahı, vergi oranı ve vergi tutarının
bulunduğu bir liste beyannameye eklenir.
Tek Tip Gümrük Beyannameleri 8 (sekiz) nüsha düzenlenmektedir.
1. Nüsha
İhracat ve/veya transit işlemlerinde kullanılmaktadır. İhracat veya transit
işlemlerinin yapıldığı gümrük idaresinde saklanmaktadır.
2. Nüsha
İstatistik amacıyla kullanılan nüshadır.
3. Nüsha
İhracatta gümrük idaresince işlem gördükten sonra mükellefe iade edilir.
Bu nüsha aracı banka ve diğer kamu kuruluşları tarafından izlenen işlemlerde
kanıtlayıcı nüsha olarak kullanılır. İlgili kuruluşlar, gerek görmeleri
halinde, bu nüshadan bir fotokopi alarak, asıl nüshayı mükellefe iade eder.
4. Nüsha
Transit rejiminde varış idaresinde kalacak nüshadır.
5. Nüsha
Transit rejiminde varış idaresince hareket idaresine geri gönderilecek teyit
nüshasıdır.
6. Nüsha
İthalatın tamamlanmasından ve beyannamenin kapatılmasından sonra
beyannameye eklenen belgelerin asılları ile birlikte bu nüshanın aslı Gümrükler
Kontrol Genel Müdürlüğü'ne gönderilir. Bu nüshanın onaylı örneği, aslı
yerine geçmek üzere beyanname ekinde bulunması gereken belgelerin örnek veya
fotokopileri ile birlikte gümrük idaresinde kalır. Bu nüsha, antrepo
rejiminde kullanıldığında, Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü'ne gönderilmez.
7. Nüsha
İstatistik amacıyla kullanılan nüshadır. İthalat işlemlerinin yapıldığı
gümrük idaresinde saklanır.
8. Nüsha
İthalatta gümrük idaresince işlem gördükten sonra mükellefe iade edilir.
Bu nüsha, aracı banka ve diğer kamu kuruluşları tarafından izlenen işlemlerde
kanıtlayıcı nüsha olarak kullanılır. İlgili kuruluşlar, gerek görmeleri
halinde, bu nüshadan bir fotokopi alarak, asıl nüshayı mükellefe iade eder.
Gümrük Beyannamesine Kaydedilen Bilgiler
- Beyan (Ortak Transit Rejimine İlişkin Sözleşmeye taraf ülkelere yönelik
ihracat işlemlerinde "EU” kodu, diğer ülkelere yönelik ihracat işlemlerinde
ise "EX” kodu yazılır.)
- Gönderici/İhracatçı
- Formlar (Birden fazla kalem eşya olması dolayısıyla devam formlarının
kullanılması halinde doldurulur.)
- Yükleme Listeleri (Birden fazla kalem olması ve devam formu kullanılmaması
halinde)
- Kalem Sayısı (Kullanılan takım ve devam formlarında beyan edilen eşyanın
toplam kalem adedi yazılır.)
- Kap Adedi
- Referans Numarası
- Alıcı
- Mali Müşavir / Serbest Muhasebeci
- Gideceği Ülke (İhraç eşyasının gönderileceği ilk ülkenin kodu yazılır.)
- Ticaret Yapılan Ülke (İhracat yapılan ülkenin kodu yazılır.)
- Tarım Politikası
- Beyan Sahibi / Temsilcisi
- Çıkış/İhracat Ülkesi (Eşyayı sevk/ihraç eden ülkenin adı bu kutuya
yazılır.)
- Menşe Ülke
- Gideceği Ülke (Bu kutuya eşyanın en son gideceği ülkenin adı yazılır.)
- Çıkıştaki Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı Olduğu Ülke
- Konteyner
- Teslim Şekli
- Sınırı Geçecek Hareketli Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı Olduğu
Ülke
- Döviz ve Toplam Fatura Bedeli
- Döviz Kuru
- İşlemin Niteliği (Ticari sözleşmelere ilişkin kod yazılır.)
- Sınırdaki Taşıma Şekli
- Dahili Taşıma Şekli
- Yükleme Yeri
- Finansal ve Bankacılık Verileri (ihracat işlemlerine aracılık eden
bankanın adı ve şubesi yazılır. Kambiyo mevzuatına göre yapılan ödeme
şekli kaydedilir.)
- Çıkış Gümrük İdaresi
- Eşyanın Bulunduğu Yer
- Kaplar ve Eşyanın Tanımı - Kapların Marka ve Numaraları - Konteyner
No(lar)ı
- Adet ve Cinsleri - Kalem No
- Eşya Kodu (Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonu'nu (G.T.İ.P.) göstermek
üzere beş alt-bölümden oluşmaktadır.)
- Menşe Ülke Kodu
- Brüt Ağırlık (Kg)
- Rejim
- Net Ağırlık (Kg)
- Kota (Kotaların izlenmesi amacıyla doldurulacak bu kutuya eşyaya ilişkin
kota uygulaması varsa (X) işareti konulur.)
- Özet Beyan
- Tamamlayıcı Ölçü (Eşyanın Türk Gümrük Tarife Cetveli'nde yer alan
ölçü birimi cinsinden miktarı yazılır.)
- Ek Bilgi, Sunulan Belgeler; Ön İzinler
- Vergilerin Hesaplanması
- Ödemenin Ertelenmesi
- Antreponun Tipi ve Kodu
- Yer ve Tarih
Fatura (Invoice)
Ticari Fatura (Commercial Invoice)
Satılan malın cinsi, ismi, miktarı, birim satış fiyatı, teslim şekli ve
toplam bedeli gibi bilgilerin beyan edildiği, satıcı tarafından alıcıya gönderilen
hesap belgesidir.
Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı
meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye
verilen ticari vesikadır.
Fatura, sözleşmenin yapılması değil, yerine getirilmesi safhası ile ilgili
ticari belgedir. Bu bakımdan fatura akdin şartlarını tespit eden değil,
tespit edilmiş olan şartların bir kısmını gösteren ve bunları belirli şartlarla
tevsik eden belgedir.
- İhracatçının hazırlayacağı ticari fatura ithalatçı ülkenin mevzuatına
uygun olmalıdır.
- İhraç malları hazırlandıktan ve sevkıyat yapılmadan önce düzenlenen
ilk belgedir.
- Genellikle bir İngilizce ve bir Türkçe olmak üzere iki nüsha olarak düzenlenen
ticari faturaların nüsha adedi taraflar arasındaki anlaşmaya göre değişebilmektedir.
- Ticari faturaları, Maliye Bakanlığı'nın kaşesi ve/veya noter tasdiki
ile ihracatçı düzenler.
- Fatura ithalatçı ülkenin isteğine bağlı olarak, ticaret odasınca
onaylanabilmektedir.
- Fatura tasdiki alıcı ülke mevzuatına göre değişmekte olup, halen
Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracatta ilgili ülke temsilciliğince faturanın
tasdiki istenebilmektedir.
- Taşıma esnasında değişikliğe uğrayacak nitelikteki mallar için teslim
anındaki kesin durumuna göre tanzim edilecek faturaya kadar geçen zamanda
kesilen faturaya ise "geçici” veya "muvakkat” fatura denir.
Ticari Faturada Bulunması Gerekli Bilgiler
- Faturanın düzenleme yeri, tarihi ve sayısı,
- Kesin satışlarda satıcı firmanın, diğer hallerde ise satıcı veya eşyayı
gönderen firmanın adı ve adresi,
- Eşyayı satın alanın veya kesin satış dışındaki hallerde gönderilenin
adı ve adresi,
- Ödeme şartları (peşin veya vadeli gibi),
- Satış bedeli ve teslim şartı (CIF, FOB veya diğer bir bedel gibi),
- Eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonu ve satış birimine (kilo,
metre, adet, düzine gibi) göre miktarı,
- Eşyanın birim fiyatı (bir metre, bir kilo ve bir adedinin fiyatı gibi),
- Eşyanın bulunduğu kapların cins ve nev'i, marka ve numarası ve adedi,
- Eşyanın teslim ve bedelinin ödeme yeri,
- Eşyanın gönderilme şekli,
- İhracata ilişkin faturalar için ayrıca, seri ve sıra numarası, bağlı
olunan vergi dairesi ve vergi kimlik numarası,
-
bilgilerini içeren bir belgedir.
İhracata ilişkin gümrük beyannameleri ile birlikte ibraz edilmesi gereken
yurt dışındaki alıcılar adına düzenlenmiş faturalarda satış bedeli
yabancı para cinsinden gösterilebilir.
Yukarıda yer alanlar dışındaki bilgiler de ticari faturalarda
bulunabilmektedir.
Proforma Fatura (Proforma Invoice-p/i)
Teklif belirten faturaya "proforma”, kesin olanına ise "orijinal”
fatura denir. Ticaretin başlangıcıdır.
- Satıcının alıcıya gönderdiği, satacağı malın ismi, özelliği,
miktarı, fiyatı, teslim ve ödeme şekli, sevkiyatın durumunu içeren bir
tekliftir.
- Proforma fatura hiçbir mali yükümlülük yaratmamaktadır.
- Alıcı bu teklif üzerine siparişi verir ve ödeme şekline göre harekete
geçerse o zaman, satış artık kesinleşmiş, fatura da kesin satış faturası
veya ticari fatura diye adlandırdığımız faturaya dönmüş olacaktır.
- Proforma fatura kelimesinin mutlaka bulunması gerekmektedir.
Orijinal Fatura
Satış işleminin gerçekleşmesinden sonra düzenlenen bir faturadır.
- Orijinal fatura satış sözleşmesini belgeleyen veya satış sözleşmesinin
var olduğunu kesinleştiren bir belgedir.
- İthalat veya ihracatta, gümrük işlemlerinin yapılması ve vergilerin
hesaplanması için orijinal fatura gerekmektedir.
- Genellikle orijinal fatura ihracatçı tarafından banka aracılığı ile
ithalatçıya gönderilmektedir.
Navlun Faturası (Freight Invoice)
Navlun, deniz ve/veya iç su yolu ile taşımacılıkta malın taşıma ücretinin
ifadesidir. CF veya CIF teslim şekilleri ile satışta, navlun satıcı-ihracatçı
tarafından ödenmektedir.
Mal ile ilgili satış faturasında, navlun tutarı mal bedeline dahil olarak
veya ayrı olarak gösterilebilmektedir. Bu fatura navlun faturası olarak
adlandırılmaktadır.
- Akreditif, mal bedeli ile birlikte navlun bedelini de içeriyorsa, konşimento
ve diğer sevk belgesi üzerinde "navlunu ödenmiştir" kaydının
bulunması gerekmektedir. Ancak belirtilmemişse, satıcı firmanın taşıyıcı
firmadan navlun faturası alarak ithalatçı firmaya vermesi, ya da tahsil
belgeleri arasına navlun faturasını da koyması gerekmektedir.
- Navlun faturası malın ithal edildiği ülkede vergiye tabi kıymetinin
tespitinde dikkate alınacak kıymet faktörlerinden birini oluşturmaktadır.
Konsolosluk Faturası (Consular Invoice)
Malın gideceği ülkenin konsolosluğu tarafından mal menşei, birim fiyatı
ve mal değerinin onaylandığı faturalardır.
Bazı ülkelerin dış ticaret rejimleri, bu ülkelerce ithal edilecek mallar için
ithal sırasında gümrük işlemlerine esas teşkil edecek konsolosluk faturasının
ibrazını zorunlu gömektedir.
- Onay konusu faturalar ithalatçı ülkelerin konsolosluklarından elde
edilmektedir.
- Fatura tasdiki alıcı ülke mevzuatına göre değişmektedir.
- Bu tür bir uygulamanın nedeni, ithalatçı ülkenin düşük faturalarla
mal bedellerinin düşük gösterilmek suretiyle vergi kaçaklarını önlemesi
veya ithalatçının ihracatçı ile anlaşarak ülkesi dışına döviz kaçırmaması
sağlanır.
Tasdikli Fatura (Legalized / Certified Invoice)
İhracatçı firma tarafından yabancı alıcıya kesilmiş olan ticari faturanın
ithalatçı ülkelerin konsolosluğuna onaylatılması neticesinde tasdikli
fatura elde edilmiş olur.
İhracatçı önce kendi orijinal faturasını düzenler, sonra bağlı bulunduğu
meslek odasına (ticaret odasına ve/veya sanayi odasına) giderek hazırladığı
Menşe Şahadetnamesini onaylatır. Daha sonra ithalatçı ülkenin Konsolosluğuna
orijinal faturası ile menşe Şahadetnamesini ibraz eder ve faturasını bu
Konsolosluğa onaylatır. Bazı Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracatta ilgili
ülke temsilciliğine faturanın tasdiki istenebilmektedir. Bu tür bir
uygulamada temel amaç, malın ihraç ülkesi menşeli olduğunun
belirlenmesidir.
Özel Fatura (İstisna Belgesi)
Yabancılara (veya yabancı ülkede ikamet ettiğini belgeleyen T.C. uyruklu)
yapılan satışlarda KDV istisnasının uygulanabilmesi için düzenlenen
belgedir.
Satıcı, bağlı bulunduğu vergi dairesine başvurarak "Türkiye'de İkamet
Etmeyenlere Döviz Karşılığı Satışlarda KDV İhracat İstisnası İzin
Belgesi” (İstisna Belgesi) almaktadır. Yolcu beraberi eşya ihracı istisnası
uygulamasında da bu belge geçerli olmaktadır.
Komisyoncu Alış ve Satış Faturaları
Komisyoncu aracılığı ile yapılan mal alımlarında; komisyoncu tarafından,
malın alış bedelini, alış giderlerini ve komisyon ücretini göstermek üzere
düzenlenen belgeye komisyoncu alış faturası, komisyoncu aracılığı ile
yapılan satışlarda, satış tutarı, satış giderleri ve komisyon ücretleri
toplamından komisyoncu alış faturası tutarının indirilmesinden sonraki
tutarı göstermek üzere düzenlen belgeye komisyoncu satış faturası adları
verilmektedir.
Ayrıntılı Fatura
Ayrıntılı fatura, kıymetleri üzerinden vergiye tabi olup da birden ziyade
kap içinde gelen ve aynı zamanda çeşitli cins ve kıymette olan eşyadan,
her kapta aynı cins ve kıymette ne miktar eşya bulunduğunu gösteren ve
faturaya uygun bir şekilde, satıcı veya gönderici tarafından mahallinde düzenlenmiş
bir belgedir.
Faturalarda her kabın içinde satış birimine göre ne miktar eşya bulunduğu
gösterilmediği takdirde, ayrıntılı faturanın beyanname ile birlikte
idareye verilmesi gerekir.
Menşe Şahadetnamesi (Certificate of
Origin)
İhracata konu olan malların üretim yerini gösteren belgedir. Bazı ülkeler,
menşe şahadetnamelerinin, kendi mahalli konsoloslukları tarafından tasdik
edilmesini isteyebilmektedir.
- Ülkemizde ihracatçı ve onun temsilcisi tarafından hazırlanmakta olup, bağlı
bulunulan oda tarafından tasdik edilmesi gerekmektedir.
- Gümrük vergilerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Menşe şahadetnameleri,
gümrük beyannameleri ekinde gümrük idarelerine ibraz edilir.
- Menşeinin belirlenip, belgelendirilmesinde kullanılan menşe şahadetnamesi
düzenlenmesi zorunlu belgelerden olmayıp, ithalatçı firmanın isteği doğrultusunda
hazırlanır. İhracatçının talebi üzerine ihracattan sonra da ilgili odalar
tarafından menşe şahadetnamesi düzenlenebilmekte ve onay işlemi yapılabilmektedir.
- A, B ve C olarak üç nüsha halinde düzenlenen menşe şahadetnamelerinin C
Formu ilgili ticaret odasında kalırken diğer iki nüsha ise ihracatçıya
verilir. Türkiye'de menşe şahadetnamesi (ABC) formu ilgili ticaret, sanayi
ve/veya ticaret ve sanayi odalarından temin edilmekte, firmalar tarafından
tanzim edilmekte ve yine ilgili odalar tarafından onaylanmaktadır.
- Menşe şahadetnamesinin onaylanması sırasında ilgili ticaret odası tarafından
ihracata konu malların Türkiye menşeli olduğunu kanıtlayıcı belgelerin
ibrazı istenmektedir. Ülkeler tercihli ve tercihsiz ticarette farklı menşe
kuralları uygulamakta ve bu nedenle farklı ülkeler için farklı menşe
belgeleri düzenlenmektedir.
Menşe Şahadetnamelerinde Bulunması Gerekli Bilgiler
- Gönderici
- Alıcı
- Malın cinsi, özelliği
- Ambalaj şekli
- Koli adedi
- Kolilerin marka ve numarası
- Malın net ve brüt ağırlığı
- Malın ünite fiyatı
- Malın değeri (FOB, CF, CFR vb.)
- Malın yüklendiği aracın ismi ve hareket tarihi
- Yükleme limanı veya yükleme yeri
- Mal, Türkiye'de geçirdiği değişiklik dolayısı ile Türk menşeli sayılıyorsa
bu özelliklerin belirtilmesi gerekmektedir.
A.TR Dolaşım Belgesi (A.TR Movement
Certificate)
Avrupa Birliği ile Türkiye arasında katma protokol hükümleri gereğince, ülkemizden
Birliğe üye ülkelere ihraç edilen ve gerekli gümrük muhafiyetinden yararlanılması
için tanzim edilen belge A.TR Dolaşım Belgesi'dir. Bu belge Birliğe üye ülkelere
yapılan ihracat için düzenlenmektedir.
AB ile Türkiye arasındaki ticarette A.TR.1 ve A.TR.3 olarak kullanılan dolaşım
belgeleri, Gümrük Birliği Anlaşması imzalandıktan sonra sadece A.TR olarak
kullanılmaya başlanmıştır. Avrupa Birliği'ne yapılan ihracatta, Katma
Protokol gereğince malların gümrük muafiyetinden yararlanabilmesi için
"A.TR Dolaşım Belgesi”nin ihracatçı ülke yetkilileri tarafından düzenlenerek
gümrük idarelerince vize edilmesi gerekmektedir.
İhracatçı, bağlı bulunduğu odadan aldığı beş nüsha A.TR Dolaşım
Belgesi'ni eksiksiz ve tam olarak doldurmalı ve bağlı bulunduğu odaya;
- Dilekçe,
- Fatura sureti (Maliye Bakanlığı'ndan onaylı kontrol makbuzu veya noter
tasdikli ticari fatura)
ekleyerek müracaat etmektedir.
Beş nüsha olarak doldurulan, A.TR Dolaşım Belgesi'nin beyaz renkli nüshalardan
biri tasdik işlemini yapan oda tarafından alıkonulur. Gümrük idaresi tarafından
vize işlemi gerçekleştirildikten sonra, belgenin yeşil renkte olan ilk nüshası
ihracatçıya verilmektedir. Beyaz renkli olan nüshalardan biri gümrük
idaresinde kalmakta olup, diğer 2 nüsha da fiili ihracatı takip eden ilk işgünü
içinde gümrük idaresince ilgili odaya gönderilmektedir.
A.TR Dolaşım Belgesi bazı durumlarda eşyanın ihracı sonrasında da düzenlenebilmektedir.
Bu belge serbest dolaşım belgesidir. Avrupa Birliği ile gerçekleştirilen Gümrük
Birliği sanayi ürünlerini içermektedir. Bununla birlikte, büyük bir çoğunluğunu
gıda sanayii ürünlerinin oluşturduğu ve işlenmiş tarım ürünleri olarak
nitelendirilen bir grup üründe Gümrük Birliği kapsamında yer almaktadır.
Domates salçası, meyve ve sebze konserveleri, meyve suları, peynir,
dondurulmuş ve kurutulmuş her türlü gıda maddeleri, et ürünleri Topluluk
tarafından tarım ürünü olarak değerlendirildiğinden, söz konusu ürünler
Gümrük Birliği´ne dahil olmamaktadır. Bu ürünlerin ticaretinde, tercihli
rejimden yararlanılabilmesi için menşe statüsünü belirlemek üzere EUR.1
Dolaşım Sertifikası düzenlenmesi gerekmektedir.
ATR, EUR.1 ve FORM A belgelerinin mal sevkıyatının gerçekleşmesinden sonra
da düzenlenmesi mümkündür. Bu işlem için evraklar dilekçe ekinde Oda'ya
ibraz edilir ve tasdik işlemi gerçekleştirilir.
ATR DOLAŞIM BELGESİ VERİLEN ÜLKELER
- ALMANYA
- AVUSTURYA
- BELÇİKA
- BULGARİSTAN
- ÇEK CUMHURİYETİ
- DANİMARKA
- ESTONYA
FİNLANDİYA
- GÜNEY KIBRIS (Bu ülkeye ihracat yapılmamaktadır.)
- FRANSA
- HIRVATİSTAN
- HOLLANDA
- İNGİLTERE
- İRLANDA
- İSPANYA
- İSVEÇ
- İTALYA
- LETONYA
- LİTVANYA
- LÜKSEMBURG
- MACARİSTAN
- MALTA
- POLONYA
- PORTEKİZ
- ROMANYA
- SLOVAKYA
- SLOVENYA
- YUNANİSTAN
EUR.1 Dolaşım Sertifikası (EUR.1 Movement
Certificate)
EFTA (İsviçre, İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç) ülkelerine, Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde
(AKÇT ürünleri),
Türkiye'nin serbest ticaret anlaşmaları imzaladığı ülkelere yapılan
ihracatlarda ve Avrupa Birliği'ne yönelik tarım ürünleri ihracatında düzenlenen
belgedir. Gümrük indiriminden yararlanılmasını sağlayan ve bağlı
bulunulan Oda'dan temin edilebilen bu belge, Odaca onaylandıktan sonra vizesi
yapılmak üzere gümrük müdürlüğüne ibraz edilir.
İhracatçı, bu belgeyi bağlı bulundukları odalardan (Türkiye ticaret,
sanayi, deniz ticaret odaları ve ticaret borsaları) alırlar. Odalar tarafından
tasdiklenmekte ve gümrük idarelerince vize edilmesi gerekmektedir.
EUR.1 Dolaşım Sertifikası beş nüsha olarak doldurulmaktadır. İlk nüshası
meneviş renkli olup, asıl nüshadır. Diğer dört nüsha ise beyaz renklidir.
Bu belgenin temininde başvuru ve onay mercii ihracatçının bağlı bulunduğu
odadır. İhracatçı, bağlı bulunduğu odadan aldığı beş nüsha EUR.1
Dolaşım Belgesini eksiksiz ve tam olarak doldurmalı ve bağlı bulunduğu
odaya;
- Dilekçe,
- Fatura sureti (Maliye Bakanlığı'ndan onaylı kontrol makbuzu veya noter
tasdikli ticari fatura)
ekleyerek müracaat etmektedir.
Beyaz renkli nüshalardan biri tasdik işlemini yapan oda tarafından alıkonulur.
EUR.1 Dolaşım Belgesi'nin gümrük idaresince vize edilmesinden sonra meneviş
renkli asıl nüsha ihracatçıya verilir. Beyaz renkli nüshalardan biri gümrük
idaresinde alıkonulmakta olup, diğer iki nüsha ilgili odaya gönderilir.
EUR.1 Dolaşım Sertifikası bazı durumlarda istisnai olarak ait oldukları ürünlerin
ihracından sonrada düzenlenebilmektedir.
Bu belge menşe ispat belgesidir.
Armonize Sistem Nomanklatürü esas alınarak Türk Gümrük Giriş Tarife
Cetvelinde (T) kısaltması bulunan eşya tarım ürünü listesi kapsamına
dahil ürünü göstermektedir. Bu eşyanın Avrupa Birliği ülkelerine ihracında
EUR.1 Dolaşım Sertifikası düzenlenmektedir.
Türkiye ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu (CECA) kuran anlaşmanın
yetki alanına giren ve Türk Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde yanında (CECA)
kısaltması yer alan eşyanın Avrupa Birliği ülkelerine ihracında EUR.1
Dolaşım Sertifikası düzenlenmektedir.
Tedarikçi Beyanı (Suppliers' Declaration)
A.TR dolaşım belgesi ile birlikte kullanılan ve Türkiye ile Topluluk arasında
ticarete konu Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonu kapsamı eşyanın menşeini gösteren
belgedir.
Türkiye ve Avrupa topluluğu arasında serbest dolaşımda bulunan ve Pan-Avrupa
Menşe Kümülasyonu Sistemi'ne dahil ülkelerden biri menşeli eşyanın
tercihli menşe statüsü tedarikçi beyanı ile kanıtlanmaktadır.
Türkiye'den topluluğa veya topluluktan Türkiye'ye sevk edilen Pan-Avrupa Menşe
Kümülasyonu Sistemi'ne dahil ülkelerden biri menşeli eşyanın, aynı halde
veya işlendikten sonra yine Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonu Sistemine dahil ülkelerden
birine ihraç edilmesi sırasında, tercihli muameleden yararlanabilmek amacıyla
menşe ispat belgesi düzenlenmesi talebinde bulunulduğunda, menşei kanıtlayıcı
belge olarak tedarikçi beyanı kullanılmaktadır.
Tedarikçi beyanı, söz konusu eşyanın ilgili tercihli menşe kurallarını
sağladığını ve beyan sahibinin bu beyanı destekleyici her türlü kanıtı
ibraz etmeye hazır olduğunu göstermektedir.
Türkiye ve Avrupa topluluğu arasında ticarete konu olacak eşyanın ihracatçısı,
alıcının talebi üzerine, tedarik ettiği, işlediği veya ürettiği eşyanın
tercihli menşe statüsünü kanıtlamak üzere, ihracat sırasında veya sonrasında
bir tedarikçi beyanı düzenlemekte ve alıcıya göndermektedir. Her tedarikçi,
ticarete konu olan eşyasının tercihli menşe statüsünü beyan ederken,
kendi tedarikçilerinden aldığı beyanlara dayanabilir. Bir tedarikçi beyanı,
EUR.1 Dolaşım Sertifikası, fatura beyanı veya diğer menşe kanıtlayıcı
belge ve bilgilere de dayandırılabilmektedir.
EUR-MED Dolaşım Sertifikası (EUR-MED Movement
Certificate)
EUR-MED Dolaşım Sertifikası PAAMK (Pan Avrupa Akdeniz Kümülasyonu)'a taraf
ülkelere ilgili ürünlerin ihracatında kullanılan menşe ispat belgesidir.
PAAMK Sistemi; AB-EFTA-Türkiye ve bazı Akdeniz ülkelerinin dahil olduğu bir
çapraz kümülasyon sistemidir. PAAMK sistemine dahil tüm ülkelerin arasında
serbest ticaret anlaşması, bu anlaşmaların hepsinde (ikili ticaret hariç)
aynı menşe kurallarının uygulanması gerekmektedir. Sistemin işlemesi için
PAAMK sistemine dahil en az 3 ülke arasında STA (Serbest Ticaret Anlaşması)
tamamlanmalıdır.
Başvuru için dilekçe, Türkçe fatura, taahhütname ve ihraç edilecek eşya
yabancı menşeli ise ihracatçı beyanı eklenmesi zorunludur. EUR.MED'e kayıtlı
eşyanın yabancı menşeli olması halinde mutlaka "tedarikçi beyanı"
eklenecektir.
Türkiye'de , ihraç konusu bir eşyanın üretiminde Akdeniz Ülkelerinin biri
veya daha fazlasından STA kapsamında ithal edilmiş menşeli girdi kullanılıyorsa
EUR-MED Dolaşım Belgesi kullanmak zorunludur.
FORM A MENŞE BELGESİ
Form A Belgesi Genelleştirimiş Tercihler Sistemi(GTS) çerçevesinde
tercihli rejimden faydalanması talep edilen eşyanın GTS ülkesi menşeli
olduğunun ispatı için kullanılan bir belgedir. Yani eşyanın
tercihli menşe statüsünü gösterir.
GTS kapsamında tercihli ticaretten faydalanmak amacıyla düzenlenen
Form A belgelerinin kabul edilebilmesi için GTS'den faydalanan ülkelerin
Türkiye'ye, kendi ülkelerinde Form A Menşe Belgelerini düzenleme
yetkisine sahip resmi idarelerin isim ve adreslerini, bu idarelerce
kullanılan mühürlerin örnek baskılarını ve Form A Menşe
Belgelerinin kontrolünden sorumlu ilgili resmi idarelerin isim ve
adreslerini bildirmiş olmaları ve söz konusu ürünlerin menşeine
ilişkin bilginin doğruluğunun veya belgenin geçerliliğinin
kontrolü için Türkiye gümrük idarelerine gerekli yardımı sağlamayı
taahhüt etmeleri gerekmektedir. Tüm bu prosedürler tamamlanmadan
belgenin kabulü ve tercihli rejim uygulanması mümkün değildir.
FORM.A
MENŞE ŞAHADETNAMESİNİN DÜZENLENECEĞİ ÜLKELER
- KANADA
- YENİ ZELANDA
- JAPONYA
- RUSYA FEDERASYONU
- UKRAYNA
- ABD
- AVUSTRALYA
- BEYAZ RUSYA(BELARUS)
FORM.A Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) çerçevesinde ülkemize sağladıkları
tavizli gümrük oranlarına konu mallar için söz konusu ülkelere yapılacak
ihracatta aranacaktır. ABD ile Avustralya GTS uygulamakla birlikte Form.A Menşe
Şahadetnamesi düzenlenmesi zorunlu değildir. Kanada ve Yeni Zelanda sistemden
yararlanabilmesi için Form A talep etmekle birlikte, resmi tasdik
istememektedir. Form.A Menşe Şahadetnamesinin ihracatçı tarafından
doldurulması yeterlidir. Japonya, Rusya Federasyonu ve Ukrayna ise "Resmi
Tasdik" istemekte olup, söz konusu resmi tasdik işlemi Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliğince yetkilendirilen odalardan herhangi birinde yaptırılabilir.
Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık Sertifikası (Phytosanitary Certificate)
Bitki ve bitkisel ürün ihracatçısının, ihraç edeceği ürünlerde hastalık
ve zararlı maddelerden arınmış olduğunu gösteren "Bitki Sağlık
Sertifikası” adlı belgeyi temin etmesi gerekmektedir.
Söz konusu belge, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarım İl Müdürlükleri
Bitki Koruma Şubeleri'nden temin edilmektedir.
Bu uygulamanın uluslararası geçerliliği olması nedeniyle Bitki Sağlık
Sertifikası önemli bir belgedir. Bu belgenin ihracat sırasında gümrük
idarelerine ibrazı zorunludur.
Bitki Sağlık Sertifikasını Temin Etmek İçin İzlenecek Prosedür;
- Yaş meyve ve sebzelerin kontrolünün yapılabilmesi için öncelikle
ihracatçının, üyesi olduğu İhracatçı Birliğinin bu amaçla açtığı
hesaba "Teknik Yardım Ücreti” yatırması gerekmektedir. Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı Tarım İl Müdürlüğü Bitki Koruma Şube Müdürlüğü'nden
temin edebileceği Zirai Karantina Servisi Bitki İhraç Dilekçesini
doldurduktan sonra Tarım İl Müdürlüğü'nden havale almaktadır. Bitki
Koruma Şube Müdürlüğü'ne başvuruda bulunduktan sonra, ihraç konusu ürünün
yüklendiği yerde kontrolör tarafından hijyenik kontrolü yapılmaktadır.
Kontrolör Bitki Sağlık Sertifikası'nı tanzim ederek imzalamaktadır.
- Ortadoğu ve Körfez ülkeleri, bu belgenin ayrıca Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü,
Dışişleri Bakanlığı ve kendi Büyükelçilikleri tarafından da
tasdiklenmesini istemektedir.
- Alıcı ülkelerin istekleri doğrultusunda laboratuar analiz raporları da
bu belgeye eklenmektedir.
- Sertifikalar, yaş meyve sebze için 10 gün, kuru meyveler için 20 gün,
hububat ve bakliyat için de 20 gün süreyle geçerlidir. Tarım ürünleri
daha önce muayene edilmiş olsalar bile, ihraç anına kadar her zaman ve her
yerde yeniden muayene edilebilmektedir.
- Bakanlık tarafından yapılan ihracat kontrollerinde, alıcı ülke
talepleri göz önünde bulundurulmaktadır.
- Yaş meyve ve sebzeler için alıcı ülke tarafından Bitki Sağlık
Sertifikası dışında aflatoksin, pestisit vb. analizler istenildiği
takdirde, ihracatçı firmaların İl Müdürlüğü Kontrol Şube Müdürlüğü'ne
müracaat etmeleri gerekmektedir.
Hayvan İhracına İlişkin Sağlık Raporu (Health Certificate For Animal
Export)
İhracatçıların canlı hayvan, hayvansal maddeler ve deniz ürünleri ihracatında,
bu ürünlerin insan ve hayvanlara geçebilen hastalıklardan temiz olduğunu gösterir
"Sağlık Sertifikaları”nı temin etmeleri gerekmektedir.
Canlı hayvan, hayvansal maddeler ve deniz ürünleri ihracatında yedi ayrı sağlık
sertifikası bulunmakta olup, her biri için de yetkili kurum Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı Tarım İl Müdürlükleri'dir. İhracatçı, bir dilekçe, teknik
yardım ücretinin yatırıldığına dair makbuz ve yurtiçi sevk raporu ile
Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü'ne bağlı ihracatla yetkili Tarım İl Müdürlükleri'ne
müracaat etmesiyle işlemi başlatmaktadır.
Kontrol Belgesi (Conformity Certificate)
Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliği ekinde yer
alan tarım ürünleri, ihracatta zorunlu kalite denetimine tabidir. Bu
uygulamanın amacı, geleneksel tarım ürünlerimizin dış ülkelerdeki itibarını
muhafaza etmek ve istikrarlı pazarlar yaratmaktır.
Sözkonusu maddelerin ihracatında, ihracatçı firmalar, Dış Ticaret Müsteşarlığı
Bölge Müdürlüklerine bağlı Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri
Grup Başkanlığına müracaat etmektedirler. Yapılan kontroller sonucunda,
mal, standardına uygun bulunduğu takdirde, gümrüklere ibraz edilmek üzere,
Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığı tarafından,
ihracatçıya "Kontrol Belgesi" verilmektedir.
Taze meyve ve sebze ihracatı yapan firmalarımız, Dış Ticarette
Standardizasyon Denetmenlerince düzenlenen Kontrol Belgelerini Avrupa Birliği
üyesi ülkelerin gümrüklerine ibraz ettikleri takdirde, belge kapsamı taze
meyve ve sebze ihracat partilerinin Avrupa Birliği ülkelerine denetlenmeden
girmesini sağlayabilmektedirler.
Yurt dışında iş yapan müteahhitler işçilerinin ihtiyacı olan zorunlu
standart kapsamı malların ihracı kontrollerden muaf tutulmaktadır. Ayrıca,
hariçte işleme yoluyla yapılacak ihracat ile Bedelsiz İhracat Tebliği
kapsamında yapılan ihracatta da Kontrol Belgesi aranmamaktadır.
Çekirdeksiz Kuru Üzüm Analiz Belgesi
Kanada, ABD ve Avustralya'ya çekirdeksiz kuru üzüm ihraç edecek firmaların
İzmir Hıfzıssıhha Enstitüsü, İzmir Tarım İl Müdürlüğü ile Ege Üniversitesi
İlaç Geliştirme ve Farmakokinetik Araştırma ve Uygulama Merkezi Laboratuvarı'nın
(ARGEFAR) birinden kurşun kalıntısı ve pestisite yönelik analiz raporu alma
zorunluluğu bulunmakta olup, numune alınması işlemleri Dış Ticaret Müsteşarlığı
Bölge Müdürlüklerine bağlı Dış Ticarette Standardizasyon Grup Başkanlıklarınca
yapılmaktadır.
Doğal Arı Balı Analiz Belgesi
Doğal Arı Balı Analiz Belgesi, bal ihracat ve ithalat aşamalarında gümrüklerde
aranılan zorunlu belgeler arasında olup, uygulamanın amacı sahte ve tağşişli
balların ihraç ve ithal edilmesinin engellenmesidir. Numune alınması işlemleri
Dış Ticaret Müsteşarlığı Bölge Müdürlüklerine bağlı Dış Ticarette
Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlıklarınca yapılmaktadır.
Doğa Mantarı İhracatında Hazırlanan Annex II Sertifikası
Avrupa Birliği ülkelerince, ihracatçı firmalarımızdan özellikle yaş doğa
mantarı için radyasyon belgesi istenmektedir. Söz konusu belgelerin ithalatçı
ülkelerce talep edilmesi halinde, ihracatçı firmalar, Türkiye Atom Enerjisi
Kurumu'nun, Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi veya Çekmece Nükleer
Araştırma ve Eğitim Merkezi'ne başvurarak temin etmektedirler.
Et Süt ve Kuru Meyveler Dışında Gıda ve Gıda Ambalaj Maddelerinin İhracatında
Gıda Güvenliği/Sağlık Sertifikası (Food Safety/Health Certificate)
Et, süt ve kuru meyveler dışında gıda ve gıda katkı maddeleri ile gıda
ambalaj materyallerinin ihracatında sertifika düzenlenmesi ve onaylanması
amacıyla yapılacak kontrollerdir. Onay işlemleri, Tarım İl Müdürlükleri
tarafından yapılmaktadır.
Sertifika işlemleri için gerekli belgeler bir asıl bir suret olmak üzere 2
takım olarak hazırlanacaktır. Bu sayı ihracatçı talebi üzerine artırılabilir.
İhracat kontrolü, alıcı ülke talepleri doğrultusunda ihracatçının veya
temsilcisinin sertifikada yer alacak bilgi ve belgeleri içeren formu doldurarak
ürünün denetlenmesini isteyen bir beyanname vermesi üzerine en seri şekilde
üretim yeri, depo veya antrepodan ihracatçı veya temsilcisinin de hazır
bulunması suretiyle yapılmaktadır.
Ticari Kalite Denetim Yeterlilik Belgesi, Dış Ticaret Müsteşarlığı Bölge
Müdürlüklerine bağlı Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenlerince tarım
ürünleri ihracatında parti bazında yapılan denetimlerden muafiyet
getirilerek bürokrasinin azaltılması amaçlanmaktadır. Ayrıca ihracatçılarımızın
oto kontrole yöneltilmesi suretiyle kalite bilincinin yaygınlaştırılması düşünülmektedir.
Belge almak isteyen firmanın başvurusu üretim tesisinin bulunduğu ilin bağlı
olduğu Dış Ticaret Müsteşarlığı Bölge Müdürlüğüne yapılmaktadır.
Belge sahibi imalatçı-ihracatçıların veya bu imalatçı-ihracatçılardan
ihraç kaydıyla mal temin eden ihracatçıların yapacakları ihracatta imalatçı-ihracatçıların
sorumlu denetçilerince düzenlenen Denetim Beyanı ve Belgesi'nin gümrük
idarelerine ibraz edilmesi halinde Kontrol Belgesi aranmamaktadır.
Borsa Tescil Beyannamesi
Tarım ürünleri ihracatında gümrüğe sunulması gereken belgelerden biri de
Borsa Tescil Beyannamesi'dir.
- Zirai ürünlerin kayıt altına alınması amacıyla vergi kayıp ve kaçaklarının
önlenmesini sağlamak üzere ve bürokratik işlemlerin azaltılması, borsaların
geliştirilmesi için zirai ürün gümrük çıkış işlemlerinde ihracatçıdan
istenmektedir.
- Borsa Tescil Beyannamesi, ticaret borsalarının 13 Temmuz 1995 tarih ve
22342 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan kotasyon listelerinde bulunan zirai
ürünlerin ihracında talep edilmektedir.
- İlgili ticaret borsasından temin edilen Borsa Tescil Beyannamesi ihracatçı
tarafından 3 nüsha olarak doldurulur ve borsaya onaylatılmaktadır.
1. Nüsha (beyaz): Borsada kalır.
2. Nüsha (yeşil): İhraç faturasına iliştirilerek ilgili gümrüğe ibraz
edilir.
3. Nüsha (sarı): İhracatçıda kalır.
Borsa Tescil Beyannamesinin Alınabilmesi İçin Gerekli Belgeler
- İhraç edilecek malın faturasının aslı,
- Alım faturası veya müstahsil makbuzlarının aslı,
- Stopaj vergisinin yatırıldığına dair makbuzun aslı,
Gerekli belgelerin eksiksiz ibrazı halinde Borsa Tescil Beyannamesi talebi
takiben verilmektedir.
İşlenmiş Tarım Ürünleri Beyan Formu/Analiz Sonuç Raporu
İşlenmiş tarım ürünlerinin serbest dolaşıma sokulması halinde, bu ürünlerdeki
tarım paylarını belirten ve kimyager tarafından onaylanmış belgedir.
CITES Belgesi
Nesli tehlike altında olan Yabani hayvan ve Bitki türlerinin ihracatında
CITES belgesinin gümrük beyannamelerinin tescili aşamasında beyannamelere
eklenmesi gerekir.
Hasat Belgesi
Çiçek soğanlarının, üretim alanlarında, dikim, vejetasyon, hasat ve
ihracat aşamalarında kontrolleri Tarım ve Köyişleri Bakanlığını tarım
il müdürlüğü tarafından yapılır ve elde edilen çiçek soğanlarının büyütme
veya üretme olduğunu belirten onaylı "Hasat Belgesi" verilir.
Menşei Belgesi
Devlet ormanlarından elde edilecek doğal çiçek soğanlarına ihracat izni
verilebilmesi için Tarım ve Köyişleri Bakanlığını tarım il müdürlüğü'nden
Menşei Belgesi alınması gerekmektedir.
Orman/Tekel Nakliye Tezkeresi
Orman ürünlerinin ihracı için istihsal yerinden, tekele tabi eşyada ise bu
idarece tanzim olunarak verilen belgelerdir.
Helal Belgesi (Helal
Certificate)
İslam ülkelerinin et ithalatında talep ettikleri, hayvan kesimlerin islami
kurallara uygun olduğunu ispatlayan belgedir.
AQAP Belgesi
Milli Savunma Bakanlığı tarafından verilen, "Endüstriyel Kalite Güvence
Seviye Belgesi”ni ifade eder.
GMP Belgesi
Sağlık Bakanlığı tarafından ilaç sanayicilerine verilen ve üretimin her
aşamasında gerekli kalite kontrolünün yapıldığını gösteren "İyi
İmalat Uygulamaları Belgesi”dir.
Sanayi Sicil Belgesi
6948 sayılı Sanayi Sicil Kanununun 1. maddesi kapsamında değerlendirilen
sanayi işletmelerine ve devamlı ve seri halinde tamirat yapan işletmeler ile
elektrik veya diğer enerji üreten santraller, gemi inşaatı gibi büyük inşaat
yerlerine verilen bir belgedir.
Tip Onayı Belgesi
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından münhasıran otomotiv imalatçılarına
verilen ve prototip araç, sistem, aksam veya ayrı teknik üniteye ait tipin,
ilgili mevzuata uygunluğunu gösteren belgedir.
Spesifikasyon Belgesi (Certificate of Specification)
Malların uluslararası standartlarının ayırımını yapan ve imalatçı
firmanın TS veya ISO Belgesine bağlı olarak düzenlediği belgedir.
Nükleer ve Nükleer Çift Kullanımlı Eşyaların İhracatında İzne Esas
Olacak Belge
Nükleer silahların yayılmasının önlenmesi amacıyla nükleer madde, nükleer
alanda kullanılan malzeme, ekipman ve ilgili teknoloji ile nükleer çift
kullanımlı malzeme, ekipman ve ilgili teknolojinin ihracatında "İzne
Esas Olacak Belge”dir.
Radyasyon Analiz Belgesi / Sarı Belgesi (Radiation Certificate)
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafından ihracatçı firmaların talebi üzerine
düzenlenen Radyasyondan Ari Belgesi (Sarı Belgesi) ve/veya Radyasyon Analiz
Belgesi ülkemizde zorunlu uygulamada değildir. Ancak, Avrupa Birliği'nin
737/90 sayılı mevzuatı çerçevesinde, ihracat yapılan ülkenin mevzuatı
nedeniyle (talep etmesi halinde) Radyasyondan Ari Belgesi (Sarı Belgesi)
ve/veya Radyasyon Analiz Belgesi ihracatçı firmalarımızca Türkiye Atom
Enerjisi Kurumu'nun ilgili birimlerinden ithalatçı ülke makamlarına sunulmak
üzere temin edilmektedir.
Boykot/Kara Liste Sertifikası (Boycot/Black List Certificate)
Birbiri ile savaş halinde bulunan veya siyasi ilişkileri kesilmiş ya da
zedelenmiş ülkeler, birbirlerini kara listeye aldıklarından dış ticaret
ilişkilerinde ticaret partnerlerinin kendi kara listeleri ile hiçbir ilgisi
olmadığının beyan ve onaylanmasını istemektedir.
Bu tür belgeler, malın belirli bir ülke menşeli olmadığını, ticari
tarafların kara liste, boykot kapsamında olmadıklarını, ihracatçının
boykot kapsamı bir ülke ile ticari ilişkisi bulunmadığını, malın boykot
kapsamı (ismi verilen) bir ülkenin karasularında, hava sahasından geçemeyeceğini,
taşıma aracının o ülkenin bandırasını taşımadığını, gemi kaptanının
o ülkenin uyruğunda olmadığını ve buna benzer hususları beyan etmektedir.
Analiz Belgesi (Certificate of Analysis)
İthalatçı veya kamu kuruluşlarının ithal edilecek malın niteliğinin veya
saflığının bilirkişi tarafından belirlenmesini gerekli görmeleri
durumunda, mala ait numunenin bağımsız kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan
analiz sonucunu gösteren belge.
E 1 Laminat Parke Belgesi
Laminat parke bileşenlerinde sağlığa zarar verecek madde olmadığını,
olsa bile bu miktarın uluslararası standarda uygun olduğunu, sağlık için
bir problem teşkil etmediğini gösteren belgedir.
Analiz Raporu Gerektiren Ürünler - Ekspertiz Raporu (Expertise Report)
İhraç veya ithal mallarının fiyat, miktar, kalite, bileşim katkı oranı,
ticari teamül gibi hususlarında gümrük idarelerince tereddüde düşülen
durumlarda, analiz belgesi hazırlanması gerekmektedir.
Gümrük Kanunu ve buna bağlı diğer mevzuatlarda hangi kurum ve kuruluşların
vereceği ekspertiz raporuna itibar edileceği belirtilmiştir. Ekspertiz
raporları ticaret ve sanayi odaları tarafından verilmektedir.
Halı Ekspertiz Raporu
Eski Eserler Mevzuatı uyarınca, eski eser niteliği taşıyan malların ihracı
yasaktır.
Ülkemizden ihraç edilen el halılarının eski eser niteliğinde olup olmadığını
belirlemek için ilgili mal, ihracatçının bağlı bulunduğu oda tarafından
ekspertiz işlemine tabi tutulmaktadır. Bu işleme başlamak için bir dilekçe
ile ticaret ve/veya sanayi odasına başvurulmaktadır. Oda tarafından
ekspertize tabi tutulan halıların eski olduğunun saptanması halinde, Türk
İslam Eserleri Müzesi'nce ikinci bir ekspertiz işleminden geçirilir.
Halıların eski eser olmadığını gösteren rapora istinaden oda tarafından
ilk raporda yer alan hususlar da belirtilerek gümrük idarelerine ibraz edilmek
üzere rapor sureti ihracatçıya verilmektedir.
Hediyelik Eşya İhracatında Ekspertiz Raporu
Ülkemizden ihraç edilen bakırdan ve pirinçten mamul hediyelik eşyaların
ihracı, Eski Eserler Kanunu gereğince ilgili müze eksperlerince ekspertize
tabi tutulmakta ve bunun sonucuna göre düzenlenen rapora göre gümrük
idarelerince ihracına izin verilmektedir. Bu tür bir malı ihraç edecek kişilerin,
bağlı bulunduğu odaya bir dilekçe ile başvurmaları gerekmektedir.
Lületaşı İhracatında Ekspertiz Raporu
Ham lületaşının yurtdışına gönderilmesini önlemek amacıyla, ihraç
edilecek lületaşı mamulleri ekspertize tabi tutulmaktadır. Ekspertiz işlemi
için ihracatçı, bağlı bulunduğu odaya fatura ve ilgili form ile başvurmaktadır.
Ekspertiz komitesi nezaretinde lületaşı mamulleri, ileri derecede işlem görmüş
olması ve "Türk Elişi Sanatının" estetiğinden yoksun bulunmaması
gibi hususlar dikkate alınarak incelenmektedir. İncelendikten sonra
ambalajlanan mamuller, bölge ticaret ve sanayi müdürlüğü ve oda tarafından
mühürlenerek, gümrük idarelerine teslim edilmek üzere tanzim edilen bir
rapor ile birlikte ihracatçıya verilmektedir. Bu belgeleri bizzat ihracatçılar
düzenleyip onaylayacakları gibi alıcının ismini vereceği bir merci tarafından
da düzenlenebilir. Günümüzdeki en tipik örnekler İsrail karşısında Arap
ülkelerinin tutumundan kaynaklanmaktadır.
ATA Karnesi (ATA Carnet)
ATA karneleri uluslararası Geçici İthalat Sözleşmesi (kısaca İstanbul Sözleşmesi)
ve Ekleri kapsamında, taraf ülkeler arasında, başka herhangi bir belgeye
gerek duyulmaksızın, eşyanın geçici olarak ithalat ve ihracatını sağlayan
gümrük belgeleridir. Bir başka ifade ile milletlerarası ticari ve kültürel
faaliyetlerin artırılması için eşyaların geçici olarak vergiden muaf
ithal edilmesi amacıyla düzenlenen karnedir.
ATA karnesi ile gelen tüm eşya için ithalat işlemi sırasında, ne gümrüklerce
ne de ithalatçı tarafından başka bir işlem yapılması gerekmemektedir.
Gelen eşyanın gerek ithalatında, gerekse yeniden ihracında gümrüklerden geçiş
süresinin kısaltılması sağlanmaktadır. ATA karnesi kullanmak isteyen kişi
veya kuruluşların, yurtdışına götürülecek eşyanın çeki listesini
eklediği dilekçesi ile birlikte, karne dağıtımı konusunda yetkili odalara
müracaat etmeleri gerekmektedir. ATA karnesi kullanmak isteyen kişi veya
kuruluşların, taşınacak eşya için gereken teminatı odaya vermesi
durumunda ATA karnesini alabilmektedir.
ATA karnesinin geçerlilik süresi bir yıldır. ATA karnesi hamillerine, ATA
karnesinin geçerlilik süresi içinde olmak kaydıyla bir ATA karnesi ile
birden fazla akit taraf ülkesine birden fazla geçici ithalat yapma olanağı
sunar.
Ata Sözleşmesine Üye Ülkeler Listesi
1. Almanya
2. Amerika Birleşik Devletleri
3. Andorra
4. Arnavutluk
5. Avusturalya
6. Avusturya
7. Belçika/Lüksemburg
8. Beyaz Rusya
9. Birleşik Arap Emirlikleri
10. Bosna Hersek
11. Bulgaristan
12. Cebelitarık
13. Cezayir
14. Çek Cumhuriyeti
15. Çin
16. Danimarka
17. Estonya
18. Fas
19. Fransa
20. Finlandiya
21. Fildişi Sahili
22. Güney Afrika Cumhuriyeti
23. Hırvatistan
24. Hindistan
25. Hollanda
26. Hong Kong
27. İngiltere
28. İspanya
29. İsrail
30. İsveç
31. İsviçre
32. İran
33. İrlanda
34. İtalya
35. İzlanda
36. Japonya
37. Kanada
38. Karadağ
39. Kıbrıs
40. Kore
41. Letonya
42. Litvanya
43. Makao
44.Macaristan
45. Lübnan
46.Makedonya
47. Meksika
48. Malezya
49. Malta
50. Mauritius
51. Moğolistan
52. Moldova
53. Norveç
54. Pakistan
55. Polony
56. Portekiz
57. Romanya
58. Rusya Federasyonu
59. Senegal
60. Sırbistan
61. Singapur
62. Slovak Cumhuriyeti
63. Slovenya
64. Sri Lanka
65. Şili
66. Tayland
67. Tayvan
68. Tunus
69. Türkiye
70. Ukrayna
71. Yeni Zelanda
72. Yunanistan
Yetkili Odalar
Adana Tic.Od.
Antalya Tic. ve San. Od.
Kayseri San. Od.
İzmir Tic.Od.
Ankara Tic. Od.
Bursa Tic.ve San. Od.
Mersin Tic. ve San. Od.
Trabzon Tic. ve San. Od.
Ankara San.Od.
Gaziantep Tic. Od.
İstanbul Tic. Od.
Gözetim Belgesi (Inspection Certificate)
Gönderilen malın ithalatçının siparişine uygun olup olmadığını araştıran
bir gözetim şirketinin hazırlamış olduğu bir belgedir. Bir başka ifade
ile ticarete konu olan bir malın alıcıya tesliminin satış sözleşmesinde
öngörülen miktar, kalite, ambalajlama, etiketleme, yükleme, taşıma, teslim
zamanı gibi koşullara uygun olarak gerçekleştirildiğinin bir "Gözetim
Şirketi” aracılığı ile alıcı ve satıcı tarafından tespit ettirilmesi
olup, düzenlenen belgeye "Gözetim Belgesi” denir.
Koşer Sertifikası (Kosher Certificate)
Ürünlerinin Musevi kurallarına göre hazırlandığını göstermekte olup;
kalite, hijyen ve güveni simgelemektedir. İsrail'e ihraç edilecek gıda ürünlerinde
Musevi dinine uygunluğu belgeleyen "koşer sertifikaları” aranmaktadır.
Bu sertifika Musevi dini mensuplarının yoğun olarak yaşadıkları ülkelere
ihracatta da önemli bir unsur olarak görülmektedir. Ürünlerin yöneldiği
İsrail pazarlarındaki dindarlık durumuna göre kurallar katılaşabilmektedir.
Bazı ürünler için ülkemizdeki Hahambaşılıkça verilen sertifika yeterli
olmakla birlikte, dinen kritik konumda olan (özellikle et-süt ve mamulleri) ürünlere
İsrail'deki din otoritelerinin yerinde çalışma yaparak caizlik kazandırması
gerekmektedir.
Gıda ürünlerinin dışında, Koşer Sertifikası şartının, yaygın
olmamakla birlikte, bazı temizlik-hijyen ürünlerinde, tekstil ürünlerinde
ve elektrikli ev aletlerinde de arandığı durumlara rastlanmaktadır.
FSC (Forest Stewardship Council - Orman Koruma Konseyi) Sertifikası
Kereste ve kerestenin kullanıldıgı mobilyaların uluslararası ticareti üzerinde
çok fazla durulmakta olup; bu ürünlerin ithalatında yasal bir engel yoktur.
Ancak tüketicilerin yok olmakta olan orman alanlarından getirilen ağaçlardan
yapılmış ürünleri almamaları yönünde yönlendirme vardır. Sertifikalı
kereste kullanımı yaygınlaşmaktadır. Bu sertifika ise "Forest
Stewardship Council (FSC)” tarafından verilmektedir. Sertifikalı üretimde
üretim her aşamada denetlenmekte, ormandan ağacın kesilmesinden (nereden ve
nasıl sağlandığı gibi) nihai ürüne (üretimde çevreyi kirletici artıkların
nasıl işleme tabi tutulduğu gibi) kadar bütün üretim aşamaları
izlenmektedir.
Kimberley Süreci Sertifikası
Ham elmas sevkiyatında her yüklemenin Kimberley Süreci Sertifika Sisteminin
gereklerine uygun olarak yapıldığını tevsik eden, Kimberley Sürecine ait
belgelerde belirtilen asgari standartları taşıyan, belirli bir şekli olan ve
elmasın menşeini, özellikleri ile ithalat ve ihracatçısını gösteren
onaylı belgedir. Ham elmas ihracatı, İstanbul Altın Borsası'nın Kimberley
Süreci Sertifika Sistemine uygun olarak düzenlediği sertifikayı müteakip
hazırlayacağı uygunluk yazısına istinaden gümrük idareleri nezdinde gerçekleştirilir.
Sigorta Belgeleri (Insurance Documents)
Sigorta belgeleri, sigortayı yapan sigorta şirketi veya sigorta komisyoncusu
tarafından düzenlenip sigortayı yaptıran kişiye (ihracatçıya veya ithalatçıya)
verilen belgelerdir.
Sigorta Sertifikası (Insurance Certificate)
Bir defadan fazla yüklemesi olan firmaların kesin sigorta öncesi hazırladıkları
belgedir.
Sigorta Poliçesi (Insurance Policy)
Sigorta poliçesi, sigorta akdinin belgesidir ve sigortacı tarafından imzalanıp,
sigorta ettirene verilen ve her iki tarafın hak ve borçlarını gösteren bir
vesikadır. Malların sevki esnasında kaybolması veya tahribi risklerini
teminat altına almaktadır.
- Nama, emre veya hamiline yazılı şekilde düzenlenebilir. Genel olarak,
sigortacının ve sigorta ettirenin ve varsa sigortadan yararlanan kimsenin adı,
soyadı veya ticaret ünvanı ve ikametgahları, sigortanın konusu, sigortacının
üstüne aldığı rizikolarla, bunların başlayacağı ve son bulacağı
zaman, taşıyanın adı soyadı gibi bilgileri içermektedir.
- Denizyolu ile nakliye sigortasının maliyeti dünyanın pek çok yerinde
nispeten makul düzeyde olup, gönderilen malın değerinin çok az bir bölümünü
içermektedir.
- Gönderilen ürünün tamamı veya bir kısmı ciddi zarar görebilir, hatta
firma için çok zararlı olabilir. Pek çok durumda taşıyıcının sorumluluğunun
nakliye koşulları ile sınırlıdır.
Konşimento, Taşıma Belgeleri (Bill of Lading, Transport Documents)
Konşimento emtiayı temsil eden kıymetli evraktır. Malların sevkini yapan
nakliyat firması tarafından düzenlenir. Sevki tevsik eden en önemli
belgedir. Tren, uçak veya gemi ile yapılan taşımacılıkta kullanılan bir
taşıma belgesi olup, malların ihracatçının ülkesindeki belli bir yerden
alınıp ithalatçıya teslimini taahhüt eden, buna istinaden taşıtan ile taşıyan
arasında düzenlenen bir taşıma sözleşmesidir, malların teslim alınmasını
gösterir bir teslim makbuzudur
Deniz ve nehir taşımacılığında kullanılan konşimentolar kıymetli
evrak sayılıp ciro edilebilir. Diğer konşimentolar ise ciro edilemez.
Yükleme konşimentosu, tesellüm konşimentosu, üst üste taşıma konşimentosu,
klozlu konşimento, sevkıyatçı konşimentosu, konteynır konşimentosudur.
Uluslararası ticarette özel durumlar dışında sıklıkla kullanılan yükleme
konşimentosudur. Ayrıca, konşimentolarda yazılı malların kısım kısım
çekilebilmelerini sağlamak üzere hazırlanan teslim emirleri vardır ki,
bunlara da "ordino” adı verilmektedir.
Konşimentoda Bulunması Gereken Zorunlu Unsurlar
- Düzenleyen kimsenin imzası (Taşıyan veya onun yetkili kıldığı kişi)
- Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanı
- Taşınan malın cinsi, ölçüsü, markası, ve diğer özelliklerine ait
bilgiler
- Tanzim tarihi ve yeri
- Kaç nüsha olarak düzenlendiği
Zorunlu olmasa da konşimentoda bulunması önemli olabilecek unsurlar ise şunlardır;
- Kaptanın adı
- Yükletenin adı
- Gönderilenin adı
- Geminin adı ve uyruğu
- Yükleme limanı
- Boşaltma limanı
- Navlun
- Diğer kayıtlar
Konşimento genelde deniz taşımacılığında kullanılmaktadır. Hava taşımacılığında
ise aynı anlamda ve benzer bilgileri içeren konşimentolar kullanılmakta
olup, kara taşımacılığında ise "Yük Senedi" kullanılmaktadır.
Taşıma Belgeleri
- Deniz Konşimentosu (Marine bill of
lading, Ocean bill of lading, Bill of lading)
Taşıtanın isteği üzerine taşıyıcı veya gemi acentası tarafından düzenlenip
taşıtana verilen, malın yüklendiğini ve belirlenen şekilde taşınıp varış
yerinde alıcısına teslim edileceğini taahhüt eden belgedir. Bu konşimentonun
en önemli özelliği kıymetli evrak niteliğidir.
- Havayolu Konşimentosu
(Airwaybill)
Bu konşimento bir makbuzdur. Kıymetli evrak niteliği taşımaz. Ciro edilerek
mülkiyeti devir edilemez. ithalatçı adına düzenlenir. (Nama yazılı konşimento
niteliğindedir.)
- Havayolu Taşıma Senedi
(Letter of Air Transport)
Havayolu taşımacılığında, göndericinin düzenlediği ve taşınan malla
ilgili bilgileri (gönderenin ismi, adresi, malların menşei, teslim yeri,
paket adedi, ağırlığı, miktarı, navlun ücreti ve değeri) içeren belge.
- Demiryolu Hamule Senedi
(Railway Consignment Note)
Malların demiryolu ile taşınacağını gösteren, gönderen ile taşıyıcı
demiryolu idaresi arasında yapılan taşıma sözleşmesini ifade eder. Hamule
senedi "nama" düzenlenir, emre yazılı hamule senetleri düzenlenemez.
- Karayolu Taşıma Belgesi
(Road Waybill/CMR Consignment Note)
Kamyon konşimentosu (Truck Bill of Lading) da denilen bu belge, kamyon veya tır
ile yapılan uluslararası taşımacılıkta, CMR [Convention Merchandises
Routier (Ticari Mallar Güzergah Anlaşması)] gereğince düzenlenen bir taşıma
belgesidir.
- Nakliyeci Makbuzu
(Forwarder's Receipt)
Demiryolu ve çoğunlukla karayolu ile taşımacılıkta kullanılan bu belge,
taşıma komisyoncuları tarafından belli bir ücret karşılığında kendi
adlarına ve başkaları hesabına mal taşıyan nakliye firmaları tarafından
düzenlenen belgedir.
- FİATA Tesellüm Belgeleri
(FCR/FCT/FBL)
Bu belgeler bir nev'i nakliyeci makbuzudur. Ancak bu belgeler, FİATA [(International
Federation of Freight Forwarders Association) Uluslararası Taşıma Acenteleri
Birlikleri Federasyonu] tarafından, kendisine üye olan taşıma acenteleri için
standart hale getirilmiş ve sadece karayolu taşımacılığında kullanılan
belgelerdir.
- Paket Postası Makbuzu
(Parcel Post Receipt)
İthalatçıya posta ile gönderilecek malın bulunduğu kolinin doğrudan
ithalatçı veya ithalatçının bankasına sevk edilmek üzere posta idaresine
verilmesi karşılığında alınan posta makbuzuna denir.
Bakanlar Kurulunun 16.1.1985 tarihli, 85/8993 sayılı Kararı ile 12 Mayıs
1985 tarihinden geçerli olmak üzere onaylanan 1975 tarihli "TIR Karneleri
Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi"
teknik eklerinde yer alan uluslararası kuruluş (halen Uluslararası Karayolu
Taşımacıları Birliği IRU) tarafından basılarak üye ülkelerin Kefil
Kuruluşları aracılığıyla taşıyıcıların kullanımına sunulan, TIR
Sistemi altında eşya taşımaya yarayan bir belgedir.
Çeki Listesi (Weight Note)
İhracatçının, ihracat beyannamesi, gümrük beyannamesi ve konşimentoda
beyan ettiği malların net ve brüt ağırlıkları ile hacimlerine ilişkin dökümünü,
hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her paketin ne kadar ağırlık içerdiğini
gösteren belgedir. Diğer bir ifade ile bu belge, ihraç için sevk edilen
malların brüt ve/veya net ağırlığının ihracatçı veya tarafsız bir
üçüncü şahıs/kuruluş tarafından beyan edildiği ayrı bir belgedir.
Kamyon veya vagon ile yapılan taşımada otomatik tartı cihazlarından çıkan
"kantar fişleri" de çeki listesi yerine geçer. Ancak burada, ödeme
şekli olarak akreditif tercih edilmiş ise, kantar fişlerinin kabul edileceğinin
akreditif mektubunda ithalatçı tarafından açıkça belirtilmiş olması
gerekmektedir. Bu vesaik, malların taşıma sırasında hasar görmesi halinde
önem arz eder. Sigortalı malların hangi ölçüde hasar gördüğü, ziyanın
ne miktarda tanzim edileceği Sigorta Şirketi tarafından çeki listesi esas alınarak
belirlenmektedir.
Koli Listesi (Packing List)
Paketler içindeki malların cinsini ve adedini belirtmek için satıcı tarafından
düzenlenmektedir. Diğer bir ifade ile kolinin içinde bulunan ambalaj ve mal
muhteviyatını belirten listelerdir. Yabancı gümrüklerde malın gümrük
makamları tarafından örnekleme yöntemi ile kontrol edilmesini sağlamaktadır.
Ayrıca yabancı alıcılar ihracatçı tarafından kendilerine gönderilecek
ambalaj listesine göre malları çeşitli perakende veya toptan satış
yerlerine gönderebilmektedir. Ambalaj listeleri alıcının kendi iç dağıtımında
bu açıdan yardımcı olmaktadır. Dökme olmayan ve koliler ile sevk edilen
malların her koli içindeki miktar ve ölçüler ile koli sayısını
ambalajlar açılmadan gösteren belgedir. Böylece koli listesi gümrük işlemleri
sırasında gümrük idaresine ve taşımacı firmaya sayım, yükleme ve taşıma
açısından kolaylık sağlamaktadır. Koli listesi paket, kutu, sandık ve
balyalar içindeki malların hangi cinsten, hangi ölçü ve renkte olduğunu gösterdiği
için, ithalatçı kolileri açmadan dağıtımını yapma olanağını
bulmaktadır.
KAYNAK :
http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-ihracat-rehberi-gerekli-belgeler.html